Το μορφικό πεδίο στην κρυστάλλωση αναφέρεται στο πεδίο που δημιουργείται κατά τη διαδικασία σχηματισμού κρυστάλλων και καθορίζει τη διάταξη και την ανάπτυξη της κρυσταλλικής δομής. Παρόλο που ο όρος “μορφικό πεδίο” μπορεί να έχει διαφορετικές ερμηνείες σε άλλους τομείς, στην κρυσταλλοποίηση συνδέεται με τις φυσικές και χημικές δυνάμεις που διέπουν την τάση των μορίων να τοποθετούνται σε μια συγκεκριμένη, τακτική γεωμετρική διάταξη.

Σχέση του μορφικού πεδίου με την κρυστάλλωση

Κατά τη διαδικασία της κρυστάλλωσης:

1. Ενεργειακές δυνάμεις μεταξύ των μορίων ή ατόμων διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο τα μόρια οργανώνονται για να σχηματίσουν τον κρύσταλλο. Το μορφικό πεδίο καθοδηγεί τη διάταξη αυτή, με βάση τη φυσική ενέργεια του συστήματος.
2. Το πεδίο αυτό είναι συνδεδεμένο με την επιφανειακή ενέργεια, την τάση ελαχιστοποίησης ενέργειας και τις συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης που επικρατούν.
3. Κατά την αρχική φάση σχηματισμού (πυρήνωση), το μορφικό πεδίο λειτουργεί ως οδηγός για τη διάταξη των μορίων στον πυρήνα.
4. Κατά την ανάπτυξη του κρυστάλλου, το πεδίο αυτό εξασφαλίζει την αναπαραγωγή της γεωμετρίας του πυρήνα στις επόμενες στρώσεις.

Παράγοντες που επηρεάζουν το μορφικό πεδίο

• Τύπος του υλικού: Η χημική σύσταση του υλικού καθορίζει την κρυσταλλική δομή που προκύπτει.
• Συνθήκες περιβάλλοντος: Θερμοκρασία, πίεση, συγκέντρωση διαλύματος ή βαθμός υπερκορεσμού επηρεάζουν το πεδίο.
• Παρεμβολές: Ακαθαρσίες ή εξωτερικές επιδράσεις (π.χ. μαγνητικά ή ηλεκτρικά πεδία) μπορούν να επηρεάσουν το τελικό αποτέλεσμα.

Εφαρμογή του όρου “μορφικό πεδίο” στη θεωρία

Σε ευρύτερα φιλοσοφικά ή επιστημονικά πλαίσια, ο όρος μορφικό πεδίο έχει χρησιμοποιηθεί (π.χ., από τον Rupert Sheldrake) για να περιγράψει υποθετικές ενεργειακές επιδράσεις που επηρεάζουν τη μορφή και τη διάταξη των υλικών. Παρόλο που αυτές οι ιδέες δεν είναι καθιερωμένες στην κρυσταλλογραφία, η χρήση τους μπορεί να συνδέεται συμβολικά με τον τρόπο που τα φυσικά πεδία επηρεάζουν τη διάταξη και τη δομή στον κόσμο των κρυστάλλων.